Kossen e de me dialektå våras? Broka me di samma orå så di jore før i tiå?

by Steinar Skartland · 14. juli 2018

Monge nye har fløtta te Vikebygd, elle har komme her på ferie i di seinare åro. Så blir språkje blanda opp me litt av ditt og lit av datt og møkje i frå Haugesunn. Men kossen e de me så blei fødde her mens det endå hette Vikebygd Herad, snakka då?

Å telja i Vikebygd gjere me slik:

ein	to	tri	fira	fem	seks	sju	åtta	ni	ti
edleve	toll	trettn	fjortn	femtn	sekstn	syttn	attn	nittn	tjue
ein-å-tjue	to-å-tjue	tri-å-tjue	fir-å-tjue	fem-å-tjue	seks-å-tjue	sju-å-tjue	ått-å-tjue	ni-å-tjue	tretti
førti	femti	seksti	sytti	åtti	nitti	hondre	tusen

Navnå på plassane e endå meste sånn så di va før i tiå. Når monge av di slutta på a, så e det heilt rett.
Det hete: Alna, Bjoa, Sauda

Som andre sørvestlandske målføre e dialektå ett såkalla a-mål. Det e to gronnar te denne nemninjå. For det føsta endar infinitivsformene alltid på trykklett -a. Det heite: å hoppa, å pitla, å eta. I tillegg e den trykklette a-en òg ending i svake hokjønnsord, som i ei jenta, ei gryta.

Å så e det sånn atte når me bitte i samen to deler av ett navn, så gjere me de me ein -a-, og ikkje ein -e- såmm månge byfolk og austlendingar vil gjera det. A-bokstaven kjem her av genetivsform i gammalnorsk (Alnaåsen = Aln sin ås).

Så det e heilt rett nårr me seie:
Bjoafjorden (Bjoa kjem av Bjodr som på gammalnorsk betyr: Suppeskål)
Alnaåsen (Aln er underarmen og vart bruka til å måla med. Går vi litt lengre opp frå Alna kjem vi til Aksla, såmm betyr skuldra )
Trollanibba, Dyraskor, Skjeljavik, Skjoldastraumen osb.

Møkje flått å finna i dialektå våras. Må barre våga å broka na, å ikkje sjemmast av å broka dei utryddingstrua orå. Ja, det s sjølsagt lov å broka dei gamle orå åg nårr me ska skriva rett nynorsk.

Les også her